Monitorowanie temperatury w transporcie produktów spożywczych

Monitorowanie temperatury w transporcie produktów spożywczych ma kluczowe znaczenie dla zachowania bezpieczeństwa przetworzonych produktów. W krajach należących do Unii Europejskiej istnieje wymóg stosowania urządzeń pomiarowych oraz rejestratorów i systemów monitorowania temperatury w transporcie chłodniczym.

Forma transportu powinna być właściwa do produktów, które mają być przewożone. Główne grupy obejmują produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak: mięso, drób, jaja, mleko lub produkty mieszane, zawierające składniki pochodzenia zwierzęcego oraz produkty pochodzenia roślinnego, takie jak: ziarna zbóż, mąka, syropy. Przedsiębiorstwa działające w obrębie branży spożywczej, ze względu na mobilność oraz funkcjonalność, korzystają głównie z transportu drogowego.

Istotną kwestią jest przywołanie wymagań Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. "w sprawie wymagań sanitarnych dotyczących środków transportu żywności, substancji pomagających w przetwarzaniu, dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników żywności”.

(...) § 8.

1. Środki spożywcze łatwo psujące się, które dla zachowania właściwej jakości zdrowotnej należy przechowywać w odpowiedniej temperaturze, są przewożone wyłącznie środkami transportu odpowiednio przystosowanymi, zapewniającymi zachowanie tej temperatury.
2. Temperaturę właściwą do przechowywania i przewozu danego rodzaju artykułu określa jego producent.
3. W przypadku gdy artykuł nie wymaga przechowywania w temperaturze poniżej 0°C, jego przewóz może odbywać się środkami transportu odpowiednio przystosowanymi, przy czym jeżeli temperatura otoczenia przekracza 10°C, czas przewozu w środku transportu nie może przekraczać jednej godziny.
4. Urządzenia służące do zapewnienia odpowiedniej temperatury, stanowiące wyposażenie środka transportu, muszą spełniać wymagania przewidziane dla tego rodzaju urządzeń i muszą być sprawne.
5. Podczas przewozu artykułów wymagających obniżonej temperatury prowadzi się stały monitoring temperatury. (...)

Wszelkie odstępstwa od tych wymagań powodują złamanie obowiązujących przepisów prawa i są podstawą do nałożenia sankcji karnych przez wszelkiego rodzaju kontrole. Należy dodać, że przepisy dopuszczają „ograniczone okresy”, w których temperatura nie musi być kontrolowana - głównie chodzi tu o czas pomiędzy procesem przygotowywania towarów do załadunku i samym załadunkiem.

Przykładowe produkty i temperatury, które muszą zostać zachowane podczas transportu

Wzorcowanie urządzeń

Dokument ten (zwany także świadectwem wzorcowania) wystawiany jest przez zewnętrzne laboratorium pomiarowe, które posiada wykwalifikowany personel techniczny oraz odpowiednie wyposażenie pomiarowe, umożliwiające wykonanie rzetelnych i wiarygodnych pomiarów.

Wzorcowanie polega na porównaniu wskazań urządzenia wzorcowanego (np. termografu) do wskazań wzorca pomiarowego (w konkretnych punktach pomiarowych). Jeżeli urządzenie wzorcowane spełnia parametry techniczne deklarowane przez producenta (błąd pomiarowy urządzenia mieści się w granicach dopuszczalnych odchyłek) wystawiany jest dokument potwierdzający poprawność wskazań (świadectwo wzorcowania), honorowany przez wszelkiego rodzaju organy kontrolujące (np. SANEPID).

Oferta firmy MERA

Firma MERA posiada bogatą ofertę urządzeń, rejestratorów i systemów pomiarowych, które pozwalaj na precyzyjne monitorowanie temperatury podczas transportu produktów spożywczych oraz zapewniają spełnienie wszelkich norm i regulacji prawnych. Dodatkowo, dysponujemy własnym laboratorium pomiarowym, świadczącym usługi wzorcowania przyrządów pomiarowych.

Oferowane przez nas urządzenia pozwalają na kontrolę temperatury na wszystkich etapach transportu żywności: od momentu załadunku aż do momentu dostawy do miejsca docelowego.

Termometry i pirometry

Dla doraźnej kontroli temperatury produktów np. podczas załadunku lub w momencie rozładunku, idealnie nadają się dwa rodzaje urządzeń:

• termometry z sondą - do bezpośredniej, precyzyjnej oceny temperatury przewożonych produktów
• pirometry – do szybkiej kontroli temperatury powierzchni produktów

W przypadku termometrów, użytkownik może w prosty sposób ocenić temperaturę panującą np. pomiędzy paletami, opakowaniami, kartonami itp., jak również temperaturę samych produktów. Pomiar ten z reguły jest bardzo dokładny (dokładność zależy od konkretnego typu urządzenia), może jednak sprawiać problemy w przypadku miejsc np. trudno dostępnych.

Pirometry (zwane potocznie termometrami bezdotykowymi), zapewniają niemal natychmiastowy odczyt temperatury powierzchni badanego przedmiotu. Pozwala to na szybką kontrolę aktualnej temperatury przewożonych produktów oraz wygodę użytkowania. W przypadku pirometrów należy uwzględnić dwa dodatkowe czynniki, które wpływają na dokładność wykonywanych pomiarów:

• rozdzielczość optyczna (zwykle w okolicach 10:1) – jest to stosunek odległości z jakiej wykonywany jest pomiar do średnicy pola pomiarowego, z którego odczytywana i uśredniana jest temperatura (np. pirometr posiadający rozdzielczość optyczną 10:1, w przypadku wykonywania pomiarów z odległości 1 metra, będzie odczytywał temperaturę z powierzchni o średnicy 10cm)
• emisyjność – zdolność do oddawania promieniowania podczerwonego przez poszczególne obiekty; złe dobranie emisyjności może skutkować poważnymi błędami, rzędu nawet kilkunastu stopni; emisyjność typowa dla produktów spożywczych to ok. E=0,95

W naszej ofercie posiadamy również urządzenia 2w1 - pirometr do bezdotykowego pomiaru temperatury powierzchni z możliwością podłączenia zewnętrznej sondy temperatury - rozwiązanie idealne dla osób, które za pomocą jednego urządzenia chcą uzyskać szybki, bezdotykowy odczyt temperatury lub w razie wątpliwości, wykonać dokładny pomiar za pomocą zintegrowanej sondy.

Termometry

Zakres pomiarowy:	-49,9 ... +149,9°C	-49,9 ... +299,9°C	-50 ... +275°C
Dokładność:	±1°C	±0,4°C (-49,9 ... 199,9°C)	±0,5°C (-20 ... +100°C)
Żywotność baterii:	5000 godzin	1500 godzin	80 godzin
Czas reakcji sondy:	ok. 30-60 sekund	ok. 5 sekund	ok. 20-30 sekund
Wymiary urządzenia:	88 x 30 x 170 mm	153 x 47 x 19 mm	145 x 38 x 195 mm
Wymiary sondy:	Ø5 x 125 mm końcówka Ø3.5 x 20 mm	Ø3.3 x 115 mm	Ø5 x 100 mm
Obudowa:	ABS, IP67	ABS	ABS, IP65
Model:	810-285	231-257	0563 1051
		Polecane urządzenie

Pirometry

Zakres pomiarowy:	-49,9°C ÷ 349,9°C	-60 ÷ +500°C	Pirometr: -60 ÷ +500°C Sonda: -64 ÷ 1370°C
Dokładność:	±1°C (0°C ÷ 100°C)	±1°C (0 ÷ 65°C)	±2°C lub ±2% odczytu
Rozdzielczość optyczna:	5:1	11:1	11:1
Emisyjność:	Regulow. 0,95 - domyśl.	0,97 - stała	Regulow. 0,95 - domyśl.
Możliwość podłączenia sondy:	Sonda zintegrow.	Nie	Tak – termopara typ K
Żywotność baterii:	ok. 1000 godzin	140 godzin	180 godzin
Model:	228-065	814-040	814-045
		Polecane urządzenie

Rejestratory temperatury

Rejestratory temperatury to urządzenia, które oprócz możliwości wykonania standardowego pomiaru (tak, jak proste przyrządy pomiarowe) oferują również możliwość rejestracji (zapisu) zmierzonych wartości do wewnętrznej pamięci.

Dane zebrane przez rejestrator mogą być w łatwy sposób odtworzone i udostępnione poprzez:

• wydruk bezpośrednio z urządzenia (rejestratory z wbudowaną drukarką – termografy),
• eksport danych do komputera i wydruk z poziomu oprogramowania,
• eksport danych do komputera i eksport danych do zewnętrznego pliku (np. .csv, .xls).

W zależności od preferencji użytkownika, dostępne są rejestratory:

• do montażu w kabinie kierowcy (posiadające zewnętrzne czujniki temperatury, które należy poprowadzić do wnętrza komory chłodniczej) – rozwiązanie polecane ze względu na możliwość stałej kontroli temperatury,
• do montażu bezpośrednio wewnątrz naczepy lub na zewnątrz ciągnika siodłowego,
• z wyświetlaczem/bez wyświetlacza,
• z możliwością alarmowania o przekroczeniu zadanych progów alarmowych poprzez np. SMS.

W naszej ofercie posiadamy szeroki wybór rejestratorów różnego typu, które w zależności od potrzeb, zaspokoją wymagania każdego klienta.

		Polecane urządzenie
Model:	UA-001-08	DR201
Zakres pomiarowy:	-20 ... +70°C	-40 ... +120°C 2 czujniki temperatury
Dokładność:	±0,47°C przy 25°C	±0.5°C w zakresie -40 … +80°C
Pamięć:	ok. 6500 zapisów	62000 pomiarów
Wyświetlacz:	Brak	LCD
Sygnalizacja alarmu:	Diody LED	Alarm dźwiękowy Ikona na wyświetlaczu
Komunikacja z komputerem:	Tak, wymagany interfejs BASE-U-1 oraz oprogramowanie HOBOWare	Brak (możliwość podłączenia pendrive'a w celu pobrania zarejestrowanych danych)
Możliwość wydruku:	Tak, z poziomu oprogramowania	Tak, bezpośrednio z urządzenia
Możliwość eksportu danych:	Tak	Tak
Żywotność baterii:	ok. 365 dni	Zasilanie z instalacji samochodowej
Model:	UX100-001	DR101
Zakres pomiarowy:	-20 ... +70°C	-40 ... +120°C
Dokładność:	±0,21°C w zakresie 0 ... 50°C	±0.5°C w zakresie -40 … +80°C
Pamięć:	84650 pomiarów	32000 pomiarów
Wyświetlacz:	LCD	LCD
Sygnalizacja alarmu:	Ikona na wyświetlaczu	Alarm dźwiękowy Ikona na wyświetlaczu Wyjście stykowe
Komunikacja z komputerem:	Tak, wymagane oprogramowanie HOBOWare	RS-485 umożliwiający podłączenie modemu GSM (opcja)
Możliwość wydruku:	Tak, z poziomu oprogramowania	Tak, bezpośrednio z urządzenia
Możliwość eksportu danych:	Tak	Brak
Żywotność baterii:	ok. 365 dni	Zasilanie z instalacji samochodowej

Systemy pomiarowe

System pomiarowy do monitorowania temperatury (jak również innych parametrów) podczas transportu produktów spożywczych, jest najbardziej niezawodnym narzędziem do archiwizacji i udokumentowania parametrów środowiskowych.

Firma Mera oferuje radiowy system pomiarowy HD35 włoskiej firmy Delta OHM, który umożliwia m.in.:

• przesyłanie danych pomiarowych, poprzez wbudowany modem GSM, na zewnętrzny serwer lub bezpośrednio na adres mailowy,
• alarmowanie o przekroczeniu wartości progowych za pomocą sms'a alarmowego, modułu alarmowego wbudowanego w każdy z rejestratorów lub za pomocą zewnętrznej jednostki alarmowej z wyjściami stykowymi,
• sterowanie zewnętrznymi urządzeniami w razie przekroczenia wartości progowych (za pomocą zew. jednostki z wyjściami przekaźnikowymi).

Każdy rejestrator wchodzący w skład systemu HD35 posiada wewnętrzną pamięć, umożliwiającą przechowywanie (buforowanie) zarejestrowanych wyników pomiarowych (pojemność pamięci zależy od konkretnego modelu).

Wszystkie urządzenia są zasilane za pomocą wbudowanych, wymiennych akumulatorów, które wystarczą nawet na 3 lata nieprzerwanej pracy (w zależności od częstotliwości rejestracji i komunikacji pomiędzy poszczególnymi rejestratorami).

System HD35 umożliwia pomiar:

• temperatury i wilgotności (za pomocą wbudowanych czujników lub zewnętrznych sond),
• przyśpieszenia,
• ciśnienia różnicowego i atmosferycznego,
• natężenia oświetlenia,
• stężenia CO i CO2,
• wielu innych parametrów (za pomocą wejść, które mierzą standardowe sygnały przemysłowe: 4-20 mA, 0-10 V itp.).

Przykładowy zestaw z możliwością powiadamiania o przekroczeniu wielkości progowych przez SMS, z opcjonalnym wysyłaniem danych na zewnętrzny serwer FTP

Powyższe rozwiązanie umożliwia stały monitoring temperatury panującej w komorze chłodniczej. W przypadku przekroczenia zadanych progów alarmowych, odbiornik wysyła SMS z informacją na uprzednio zdefiniowany numer telefonu (maksymalnie 5 numerów).

W połączeniu z oprogramowaniem HD35AP-PLUS (dodatkowo płatne), odbiornik może wysyłać w sposób cykliczny informacje o wykonanych pomiarach na zewnętrzny serwer FTP. Pozwala to na stały monitoring temperatury na komputerze znajdującym się np. w dyspozytrotni.

Rejestrator temperatury należy zamontować bezpośrednio w miejscu wykonywania pomiarów, natomiast odbiornik powinien znajdować bezpośrednio w kabinie kierowcy. W przypadku przekroczenia wartości progowych, odbiornik może poinformowac kierowcę o zaistniałej sytuacji za pomocą sygnału dźwiękowego.

Do monitorowania temperatury w 2 lub 3 punktach polecamy zestaw zawierający:

• 3 kanałowy rejestrator temperatury z wyświetlaczem HD35EDLN/3TC
• sonda temperatury NTC TP35N1.10/C, przewód 3m (dostępne są również inne długości)
• wzorcowanie czujników temperatury

Zawartość zestawu:

• Odbiornik danych HD35APG
• Rejestrator temperatury z wyświetlaczem
• HD35EDL Oprogramowanie HD35AP-S
• Adapter do zasilania odbiornika z zapalniczki samochodowej AC6599
• Świadectwo wzorcowania SW1
• Komplet uchwytów montażowych
• Komplet akumulatorów

Źródło wymagań

• Dyrektywa 92/1/EWG Komisji z dnia 13 stycznia 1992 r. w sprawie monitorowania temperatur w środkach transportu, podczas magazynowania oraz składowania głęboko mrożonych środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi
  
  
• Dyrektywa 93/43/EWG Rady z dnia 14 czerwca 1993 r. w sprawie higieny środków spożywczych
• Rozporządzenie nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004)
  
  
• Rozporządzenie WE nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.Urz. WE L 31 z 01.02.2002)
  
  
• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 19 grudnia 2002 r. "w sprawie wymagań sanitarnych dotyczących środków transportu żywności, substancji pomagających w przetwarzaniu, dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników żywności" (Dz. U. z 2003 r. Nr 21 z dnia 10.02.2003r , poz. 179)
  
  
• ROZPORZĄDZENIE KOMISJI EUROPEJSKIEJ (WE) NR 37/2005 z dnia 12 stycznia 2005 r. "w sprawie monitorowania temperatur w środkach transportu, podczas magazynowania oraz składowania głęboko mrożonych środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi"

Artykuł 2

Monitorowanie i rejestrowanie temperatur

1. Środki transportu, a także środki służące do magazynowania i składowania głęboko mrożonych środków spożywczych muszą być wyposażone w odpowiednie urządzenia rejestrujące, służące do monitorowania w częstych i regularnych odstępach czasu temperatury powietrza, jakiej podawane są głęboko mrożone środki spożywcze.
   
   
2. Od dnia 1 stycznia 2006 r. wszystkie przyrządy pomiarowe używane w celu monitorowania temperatur przewidziane w ust. 1 muszą być zgodne z EN 12830 i EN 13485. Przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego zobowiązane są przechowywać wszelkie stosowne dokumenty umożliwiające weryfikację zgodności przyrządów, o których mowa powyżej, z odpowiednią normą EN. Niemniej jednak zezwala się na używanie przyrządów pomiarowych zainstalowanych do dnia 31 grudnia 2005 r. zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym przed przyjęciem niniejszego rozporządzenia najpóźniej do dnia 31 grudnia 2009 r.
   
   
3. Pomiary temperatury muszą być oznaczone datą i przechowywane przez podmiot działający na rynku spożywczym przez przynajmniej jeden rok lub dłużej stosowanie do charakteru żywności i dopuszczalnego okresu magazynowania głęboko mrożonych środków spożywczych.